“ကၽြန္ေတာ္က စက္ရုံေတြကို မီးရွဳိ႕ဖ်က္စီးဖို႔စိတ္ကူး လုံး၀ မရွိပါဘူး။ ကၽြန္ေတာ္လိုခ်င္တာက အတူတကြ ရွင္သန္ရပ္တည္ႏုိင္ေရးပါပဲ”
(ကင္ဆာေၾကာင္႔ မိသားစု ေျခာက္ေယာက္ဆုံးရွဳံးခဲ႔သူ၊ ဇနီးျဖစ္သူမွာလည္း ဘယ္ဘက္မ်က္စိတြင္ ကင္ဆာက်ိတ္ျဖစ္ေနသူ၊ ၂၀၀၉ ေအာက္တိုဘာလမွာ (၁၂၅) မိုင္ေ၀းတဲ႔ ဘန္ေကာက္ၿမိဳ႕ကို ေျခဗလာနဲ႔ လမ္းေလွ်ာက္သြားျပီး ပတ္၀န္းက်င္ညစ္ညမ္းမွဳေတြအတြက္ဆႏၵျပခဲ႔သူ အသက္ (၇၀) ရွိျပီ ျဖစ္တဲ႔ သစ္သီးျခံသမား အဘုိးအို ႏြဳိင္ဂ်န္တန္)
 |
| အဘုိးအို ႏြဳိင္ဂ်န္တန္ Photo Credit-http://thaitranslated.blogspot.com/2009/12/long-march-for-environmental-justice.html |
အဓိကျပႆနာကေတာ႔ ေလထု ညစ္ညမ္းမွဳပဲ ျဖစ္ပါတယ္။ ၂၀၀၉ စက္တင္ဘာလမွာ ထိုင္းပတ္၀န္းက်င္ညစ္ညမ္းမွဳ ဆိုင္ရာ ထိန္းခ်ဳပ္ေရးဌာနက မတ္တာဖြတ္ ေဒသမွာ ရွိတဲ႔ ေလထုထဲမွာ ကာဆီႏုိဂ်င္ ျဒပ္ေပါင္း (carcinogenic compounds) ကိုးမ်ဳိးကို ေတြ႔ရွိခဲ႔ေၾကာင္း အစီရင္ ခံခဲ႔ပါတယ္။ (ကာဆီႏိုဂ်င္ဆိုတာကေတာ႔ ကင္ဆာကို တိုက္ရိုက္ျဖစ္ေပၚေစ တဲ႔အရာေတြပဲ ျဖစ္ပါတယ္။ )
၂၀၀၇ ခုႏွစ္မွာေတာ႔ ေဒသခံတစ္စုဟာ သူတို႔ရဲ႕ က်န္းမာေရး ဆိုင္ရာ နစ္နာခ်က္ေတြ အတြက္ တရားရုံးမွာ တရားစြဲဆိုဖို႔ ဆုံးျဖတ္ခဲ႔ၾကပါတယ္။ ႏုိင္ငံသားေတြရဲ႕ လွဳပ္ရွားမွဳ အေနနဲ႔ လမ္းေပၚထြက္ဆႏၵျပတာကို ပိုမိုႏွစ္ျခဳိက္ေလ႔ရွိတဲ႔ ထိုင္းႏိုင္ငံမွာ တရားစြဲဆိုတယ္ဆိုတာက ျဖစ္ေတာင္႔ ျဖစ္ခဲ ကိစၥတစ္ခုပါပဲ။ေဒသခံေက်းရြာသား (၂၇) ဦးက တရားစြဲတဲ႔ ဒီအမွဳဟာ ဂ်ပန္ သံမဏိ စက္ရုံေတြနဲ႔ ဂ်ာမန္လူမ်ဳိးပိုင္ ဓါတုစက္ရုံေတြပါ၀င္တဲ႔ အေမရိကန္ေဒၚလာ (၉) ဘီလီလ်ံတန္ဖိုးရွိတဲ႔ စီမံကိန္းကို ရပ္တန္႔ေစခဲ႔ၿပီး ထိုင္းႏိုင္ငံ ပတ္၀န္းက်င္နဲ႔ ပတ္သတ္တဲ႔ လွဳပ္ရွားမွဳေတြထဲမွာ သမိုင္းမွတ္တိုင္ တစ္ခုျဖစ္ေစခဲ႔ပါတယ္။
ဒီတရားရုံးဆုံးျဖတ္မွဳဟာ ျပည္ပရင္းႏွီးျမွဳပ္ႏွံသူေတြကို အံ႔အားသင္႔ေစကာ ၾသဇာႀကီးမားတဲ႔ထိုင္းကုမၸဏီေတြကို ေဒါသထြက္ေစခဲ႔ၿပီး နဂိုကမွ ယုိင္တိုင္တိုင္ ျဖစ္ေနတဲ႔ အစိုးရကို လွဳပ္ခတ္လိုက္သလိုျဖစ္သြားခဲ႔ပါတယ္။
ဒါဇင္နဲ႔ ခ်ီတဲ႔ စီမံကိန္းေတြကို ဆန္႔က်င္တဲ႔ ဒီတရားရုံး အမိန္႔ကို မၾကာခင္မွာ ျပန္လည္ မရုပ္သိမ္းခဲ႔ဘူးဆိုလွ်င္ ေနာင္ဆယ္စုႏွစ္မွာ ထိုင္းစီးပြားေရးကို ထိခိုက္ နစ္နာလိမ္႔မယ္လို႔ ထိုင္းကုန္သည္ႀကီးမ်ား အဖြဲ႔က သတိေပးခဲ႔ပါတယ္။
ဒါေပမယ္႔ ဒီအမွဳကို အႏိုင္ရေစခဲ႔တဲ႔ ေရွ႕ေန ဆရီစူ၀မ္ ဂ်န္ည (Srisuwan Janya) ကေတာ႔ တရားရုံးဆုံးျဖတ္ခ်က္ဟာ တိုင္းျပည္ဖြံ႕ၿဖိဳးမွဳရဲ႕ေခတ္သစ္အရုံဦး နဲ႔ ဂ်ီဒီပီကိုသာ အသားေပးခဲ့တဲ႔ တိုင္းျပည္ စီးပြားေရး ရည္ရြယ္ခ်က္ရဲ႕အဆုံးသတ္ဆိုတာကို အခ်က္ျပလိုက္တာပဲလို႔ ထင္ျမင္ယူဆပါတယ္။
 |
ေရွ႕ေန ဆရီစူ၀မ္ (Srisuwan) Photo Credit -http://www.nationmultimedia.com/2009/11/30/business/business_30117610.php |
“ခုကစၿပီး သူတို႔ေတြဟာ ေငြရဖို႔ တစ္ခုတည္း ၾကည္႔လို႔မရေတာ႔ပါဘူး။ ပတ္၀န္းက်င္နဲ႔ ေဒသခံလူထုအဖြဲ႔အစည္းရဲ႕ခ်မ္းသာသုခ (Well-Being)ကိုလည္း မျဖစ္မေန ဂရုျပဳရမွာ ျဖစ္ပါတယ္” လို႔ လယ္သမားမိသားစုက ေပါက္ဖြားလာတဲ႔ ဆရီစူ၀မ္က ေျပာပါတယ္။
တရားရုံး ဆုံးျဖတ္ခ်က္ကို အမ်ဳိးမ်ဳိးေ၀ဖန္သူေတြထဲမွာ ယူဆခ်က္တစ္ခုကေတာ႔ တူညီၾကပါတယ္။ အဲ႔ဒါကေတာ႔ မတ္တာဖြတ္ ဟာ ပတ္၀န္းက်င္ကို ျပင္းျပင္းထန္ထန္ ညစ္ညမ္းေစၿပီး အနီးအနားမွာ ေနထိုင္တဲ႔ ေဒသခံကို က်န္းမာေရးဆုိးရြားေစတာပဲ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒါေပမယ္႔ ပတ္၀န္းက်င္ ပညာရွင္ေတြကေတာ႔ တရားရုံးဆုံးျဖတ္ခ်က္ဟာ ျပႆနာကို ေျဖရွင္းႏိုင္မွာ မဟုတ္ဘူးလို႔ ဆက္လက္ယူဆေနၾကဆဲပါ။
တရားရုံးဆုံးျဖတ္ခ်က္ဟာ စီမံကိန္း အသစ္ေတြကိုပဲ ရပ္နားေစခဲ႔တာပါ။ ပတ္၀န္းက်င္ကို ဆုိးဆိုးရြားရြာညစ္ညမ္းေစတဲ႔ နဂို စက္ရုံအေဟာင္းေတြကိုေတာ႔ ဆက္လက္လည္ပတ္ေစခဲ႔ပါတယ္။ အဲ႔အခ်ိန္က အုပ္ခ်ဳပ္ေနတဲ႔ အစိုးရက ပတ္၀န္းက်င္ ထိန္းသိမ္းေရး ဥပေဒကို အသစ္ ေရးဆြဲျပဌာန္းသင္႔ၿပီလို႔ ယူဆၾကပါတယ္။ ဒါေပမယ္႔ တကယ္လုပ္ရမွာက အသစ္ေရးဆြဲျပဌာန္းတာထက္ လက္ရွိ ဥပေဒကို အာဏာတည္ အက်ဳိးသက္ေရာက္ေစသင္႔တယ္လို႔လည္း ကၽြမ္းက်င္သူေတြက သုံးသပ္ၾကပါတယ္။
“ေက်းလက္ေဒသေတြမွာ ဆိုရင္ ဒီဥပေဒရဲ႕ အက်ဳိးသက္ေရာက္မွဳဟာ မရွိသေလာက္ကို နည္းပါတယ္။ေလထု ညစ္ညမ္းမွဳ၊ ေရထုညစ္ညမ္းမွဳ၊ အသံဆူညံမွဳ အတြက္ ခင္ဗ်ားဟာ တိုင္ၾကားႏိုင္ပါတယ္။ ဒါေပမယ္႔ ဘယ္သူကမွ ခင္ဗ်ားကို ဂရုစိုက္ၾကမွာ မဟုတ္ပါဘူး” လို႔ ပတ္၀န္းက်င္ဆိုင္ရာ အတိုင္ပင္ခံ အေမရိကန္သား အန္ေထာ္နီ ဇုိလာ (Anthony Zola) က ရွင္းျပပါတယ္။
မတ္တာဖြတ္မွာ ညစ္ညမ္းမွဳေတြ ျဖစ္ေစတဲ႔ ကုမၸဏီေတြကေတာ႔ ဂ်ာမန္ ေဆး၀ါး ကုမၸဏီျဖစ္တဲ႔ Bayer ၊ အိႏၵိယ စီးပြားေရး ကုမၸဏီ အင္အားစုျဖစ္တဲ႔ Aditya Birla Chemicals ၊ နဲ႔ ၾသစေၾတးလ်ရဲ႕ သံမဏိ ကုမၸဏီ ျဖစ္တဲ႔ BlueScope နဲ႔ ထိုင္းရဲ႕ စြမ္းအင္မွာ အေကာင္လို႔ ေျပာလို႔ရတဲ႔ PTT လက္ေအာက္က ႏွစ္ဒါဇင္မွ် ရွိတ႔ဲ ကုမၸဏီေတြပဲ ျဖစ္ပါတယ္။
ကုမၸဏီဘက္ကလိုက္တဲ႔ ေရွ႕ေနေတြကေတာ႔႔ တရားရုံးရဲ႕ ဆုံးျဖတ္ခ်က္ကို သူတို႔ မေက်နပ္ဆုံးအပိုင္းကေတာ႔ အေသးစိတ္ျပဌာန္းထားတဲ႔ နည္းဥပေဒမရွိဘဲ ဥပေဒဟာ လိုက္နာဖို႔ မျဖစ္နိုင္လို႔ပါပဲ တဲ႔။ ဒီနည္းဥပေဒဟာ ေရးဆဲြရမွာက အစိုးရရဲ ႔ ကိစၥျဖစ္ပါတယ္။
၂၀၀၆ မွာ အာဏာသိမ္းခဲ႔တဲ႔ စစ္ဗိုလ္ခ်ဳပ္ႀကီးေတြ ျပဌာန္းခဲ႔တဲ႔ အေျခခံ ဥပေဒမွာ ပတ္၀န္းက်င္ ဆိုင္ရာ ဥပေဒကို အားေပးအားေျမာက္ျပဳထားပါတယ္။ ဘယ္စီမံကိန္းကို မဆို သေဘာတူညီမွဳမရခင္မွာ ပတ္၀န္းက်င္ သို႔မဟုတ္ က်န္းမာေရးကို အျပင္းအထန္ထိခိုက္မွဳ (Serious Impact) ရွိမရွိ အေသးစိတ္ ေလ႔လာစုံစမ္းမွဳ ျပဳလုပ္ရမယ္လို႔ ျပဌာန္းထားပါတယ္။
ဒါေပမယ္႔ အျပင္းအထန္ (Serious) ဆိုတဲ႔ အဓိပၸာယ္ ကို ဘယ္တုန္းကမွ ဖြင္႔ဆို ရွင္းလင္းတာ လုပ္မထားပါဘူး။ ၿပီးေတာ႔ ကုမၸဏီေတြ လိုက္နာလုပ္ေဆာင္ရမယ္႔ လမ္းညႊန္ေတြကိုလည္း အေသးစိတ္ ဘယ္တုန္းကမွ ေရးဆြဲျပဌာန္းမထားပါဘူး။ ဘာျဖစ္လို႔လဲ ဆိုေတာ႔ အဲ႔ခ်ိန္ထိုင္းႏိုင္ငံရဲ႕ မတည္ျငိမ္တဲ႔ ႏိုင္ငံေရး အေျခအေနေတြက အရာရွိေတြကို အာရုံလမ္းလြဲေစခဲ႔လို႕ပါပဲ။
“ခုေတာ႔ ကုမၸဏီေတြက ဘာလုပ္ရမယ္မွန္းကို မသိၾကဘူး။ သူတို႔ေတြ လုိက္နာေဆာင္ရြက္ အေကာင္အထည္ေဖာ္ခ်င္ေပမယ္႔ စည္းမ်ဥ္းအမိန္႔ေတြ မရွိေတာ႔ အေကာင္အထည္ေဖာ္ဖို႔ မတတ္နိုင္ဘူးျဖစ္ေနၾကပါတယ္”လို႔ တရားရုံးဆုံးျဖတ္ခ်က္ကို လိုက္နာရမယ္႔ ကုမၸဏီေတြကို အက်ဳိးေဆာင္ေပးတဲ႔ ေဘကာနဲ႔ မက္ကင္ဇီ ဥပေဒ အက်ဳိးေဆာင္ အဖြဲ႕က ဆီဗပုံ (Sivapong Viriyabusaya) က ေျပာပါတယ္။
တရားရုံးမွာ အႏိုင္ရတဲ႔ ဘက္က ေရွ႕ေန ျဖစ္တဲ႔ ဆရီစူ၀မ္ (Srisuwan) ကေတာ႔ တရားရုံးဆုံးျဖတ္ခ်က္ေၾကာင္႔ ႏုိင္ငံ႔စီးပြားေရးအေပၚ ရိုက္ခတ္လာမွာကို အားတုန္႔ အားနာျဖစ္မေနပါဘူး။ “ ကၽြန္ေတာ္ကေတာ႔ ရင္းႏွီးျမွဳပ္ႏွံသူေတြကုိလည္း ဂရုမစိုက္ဘူး။ အလုပ္အကိုင္ေတြ စီးပြားေရး ဆုံးရွဳံးမွာကိုလည္း အေလး မမူႏိုင္ပါဘူး။ ကၽြန္ေတာ္အေလးထားတာကေတာ႔ လူေတြရဲ႕ ဘ၀ေတြ၊ အသက္ေတြကို ကာကြယ္ေပးဖို႔ပါပဲ” လို႔ သူက ေျပာခ်လိုက္ပါတယ္။
အစိုးရကေတာ႔ သူတို႔ေတြဟာ ဒီတရားရုံးအဆုံးအျဖတ္ကို ေျပာင္းလဲ ႏိုင္ဖို႔ လိုအပ္တဲ႔ ဥပေဒကို ျမန္ႏိုင္သမွ် ျမန္ျမန္ ျပဌားႏိုင္ဖို႔ လုပ္ေဆာင္ေနပါတယ္လို႔ ေျပာပါတယ္။ ဆရီစူ၀မ္ေျပာတာကေတာ႔ ဒီအမွဳဟာ ျပႆနာႀကီးရဲ႕ ခပ္ပါးပါး အပိုင္းေလး (tip of the iceberg) ပဲ ရွိပါေသးတယ္တဲ႔။
ထိုင္းႏိုင္ငံမွာ ဖြဲ႔စည္းပုံ အေျခခံဥပေဒကို မလုိက္နာဘဲေနတဲ႔ စကၠဴ၊ သံမဏိ နဲ႔ ေရနံ ကုမၸဏီေတြပါ၀င္တဲ႔ စက္ရုံေပါင္း (၁၈၁) ရွိပါေသးတယ္။”သူတို႔ေတြ အားလုံးကို တရားစြဲဆို ရုံးတင္ဖို႔ ကၽြန္ေတာ္လုပ္ဦးမွာ” လို႔ ဆရီစူ၀မ္က ေျပာပါတယ္။
(http://www.nytimes.com/2009/12/19/world/asia/19thai.html?pagewanted=all)
(ဆက္ရန္)
